Stare Forum Rzeczypospolitej Eskwilińskiej

Jest to zestaw wyobrażeń na temat polityki ekonomicznej, które pojawiły się we wczesnym okresie nowoczesności-epoka monarchii absolutnych XVI-XVIIIw. Termin merkantylizm został ukuty w 1776 r. przez Adama Smitha, który wywiódł go z łacińskiego słowa mercari-mercante, oznaczającego "handlować", "prowadzić handel", ”kupiec”. które z
kolei pochodzi od słowa merx oznaczającego "towar". Początkowo używany był wyłącznie przez swoich krytyków, do których zaliczał się też Adam Smith.
Merkantyliści – najważniejsze założenia:

· kraje europejskie bezpośrednio ze sobą konkurują,
· kraj, który ma najwięcej bogactwa wygrywa tę konkurencję,
· kruszec złoty i srebrny jest synonimem bogactwa.

Głównym wnioskiem płynącym z tych reguł – reguł, które przez całe stulecia określały stosunki międzynarodowe – było to, że kluczowy dla zwiększenia przez dany kraj swoich zasobów metali szlachetnych jest korzystny bilans handlowy ( jako pierwsi podjęli kwestię bilansu handlowego i jego roli, wpływu na kondycję gospodarki państwa).
Każdy kraj musiał eksportować więcej dóbr i usług niż importuje, oczywiście o ile nie był w stanie zwyczajnie wytwarzać dużych ilości własnych metali szlachetnych. Przykładowo, Anglia założyła kolonie na półkuli zachodniej po części aby posiadać własne źródło drewna i nie musieć kupować go w obszarze bałtyckim. Było to ważne dla przemysłu stoczniowego, a więc w tworzeniu potęgi morskiej. Merkantylizm był siłą napędową kolonializmu, w myśl zasady, że wielkie imperium to klucz do bogactwa. Podstawowym dogmatem merkantylizmu było twierdzenie, że eksportowanie materiałów surowych lub niewykończonych jest szkodliwe dla kraju (narodu), ponieważ więcej bogactwa można by uzyskać z ich przemysłowego przetwarzania w kraju. We wczesnej fazie merkantylizmu państwo realizowało właśnie politykę dodatniego bilansu handlowego, stosując rozmaite środki przymusu administracyjnego.
Jednak wraz z postępem myśli ekonomicznej powoli zaczęto dopuszczać możliwość importu dóbr, które w rzadkich ilościach występują na terenie danego państwa. Wnioskiem, jaki nasuwał się z takiego podejścia jest teza, iż bezcelowe jest ograniczanie importu, ale kluczowe dla powiększania zasobów pieniądza kruszcowego jest zwiększenie produkcji przemysłowej na eksport oraz produkcja dóbr antyimportowych. Realizacji tego celu miała służyć m.in. polityka protekcjonizmu celnego.
Oczywiście wysokiemu cłu podlegały wszelkie dobra, które mimo występowania na rodzimym rynku, były importowane.
Z drugiej strony dobra, występujące rzadko, a co więcej służące w procesie produkcji wyrobów na eksport, powinny być zupełnie z cła zwolnione. Jednocześnie państwo (między innymi dla zapewnienia spokoju społecznego) powinno dbać o niskie ceny żywności, tak, aby jak najmniejsze były wynagrodzenia robotników. Miało to gwarantować utrzymanie niskich kosztów pracy i wyższej konkurencyjności towarów na
rynkach światowych. Ponadto niska płaca miała nauczyć pracowitości oraz związać osobę z miejscem pracy.
Wczesny merkantylizm wiąże się z pojęciem monetaryzmu lub bulionizmu (od ang.”bullion”-złoto lub srebro w sztabach) i wysuwa na czoło rozważań rolę i sposób emisji pieniądza jako środka wymiany. W średniowieczu za podstawę gospodarowania uznawano uprawę ziemi. Merkantyliści dopatrują się podstawy gospodarowania w uprzemysłowieniu
oraz w pieniądzu. W tamtym czasie pojawił się konflikt pomiędzy różnymi koncepcjami pieniądza. Z jednej strony ujęcie metalistyczne głosi, że walor pieniądza zależy od zawartości w nim kruszcu szlachetnego (zafascynowanie pieniądzem kruszcowym wiązało się z dwoma zjawiskami: rewolucją cen i ujawnieniem się nowej funkcji pieniądza – tworzenia kapitału; obserwacja ruchu cen i szukanie przyczyn tego zjawiska-wcześniej odbywały się w okolicznościach związanych z praktyką „psucia” monety - por. prawo Kopernika- Greshama).
Przeciwstawna teoria nominalistyczna akcentuje przede wszystkim wartość zewnętrzną, a więc nadaną danej monecie przez siłę nabywczą stanowioną przez państwo. W późniejszym okresie to właśnie ta teoria zyskała praktyczne potwierdzenie w życiu gospodarczym.
Zdaniem merkantylistów źródłem bogactwa kraju jest pieniądz kruszcowy. Jednostka jest bogata, jeśli dysponuje dużą ilością pieniądza kruszcowego, a jej dochody przewyższają wydatki. Państwo jest bogate wtedy, gdy w obiegu znajduje się duża ilość pieniędzy oraz gdy ma dodatni bilans handlowy, czyli eksport jest wyższy od importu.
Państwo, zdaniem merkantylistów, powinno jednocześnie aktywnie wspierać rozwój manufaktur oraz produkcję przemysłową, szczególnie poprzez inwestycje w infrastrukturę wspierającą pośrednio wzrost gospodarczy. Kolejnym zadaniem winno być wspieranie czy wręcz pobudzanie aktywności gospodarczej ukierunkowane na obywateli. Jednocześnie coraz większa była liczba tak zwanych ludzi luźnych - np. wyrugowanych z ziemi chłopów, którzy mieli duży problem z przyzwyczajeniem się do nowych warunków pracy w manufakturze.
Państwo zdawało sobie sprawę z konieczności uproduktywnienia społeczeństwa, często poprzez surowe zakazy żebractwa czy powszechnego obowiązku pracy. Za przykład mogą służyć tzw. "krwawe ustawodawstwa" w Anglii przeciwko włóczęgom. Merkantyliści postulowali, że oprócz mężczyzn pracować powinny także kobiety oraz dzieci od piątego roku życia. Uważali bowiem, że kraj jest wtedy bogaty, gdy wiele osób (najlepiej wszyscy) znajduje zatrudnienie w produkcji. Oczywiście koncepcja ta jest ściśle związana z postulatem uprzemysłowienia Merkantylizm miał swoich wybitnych przedstawicieli. Sam merkantylizm jednakże ma zdecydowanie charakter praktyczny aniżeli teoretyczny. Uczeni koncentrowali się przede wszystkim na analizie związków przyczynowo - skutkowych. W zależności od regionu Europy merkantylizm miał różny charakter oraz rozkładał inne akcenty.
Merkantyliści prowadząc wnikliwą obserwację rynku, klasyfikując dostrzegane zjawiska przygotowali swoim następcom mocny fundament faktograficzny. Merkantylizm nie wytrzymał jednak próby czasu. Postulowana przez większość merkantylistów potrzeba ingerencji państwa przegrała z zasadą liberalizmu gospodarczego, będącego podstawą ekonomii klasycznej, której pionierem i głównym architektem był Adam Smith. Niemniej, nie można nie docenić ich wkładu w rozwój gospodarczy Europy.